HALK TAKVİMİ

Erbain’i,Koz Kavuran’ı,Ülker Fırtınalarını,Kabak Meltemini,Kırlangıç Geçimlerini çocukluğumuzun saatli maarif takvimlerinden öğrenenler elime mum diksinJ Yoksa bizim gibi şehir çocukları ne bilsin Hamsin’i,Zemheri’yi,koç ayırma zamanını ,ağaçlara su yürümesini.

Oysa binlerce yıllık bir kültürel birikimle oluşturulmuş yöre insanlarının toplumsal yapısını belirleyen zaman-yaşam biçimi hep bu Halk Takvimlerine göre şekillenir.

Üçü bize yаğıdır,

Üçü cennet bаğıdır,

Üçü yığıp getirir,

Üçü vurup dаğıdır

demiş eskiler. Yani burаdа kış düşman,ilkbahar cennet ,yaz toplayıp getiren,sonbahar da vurup dağıtandır.

Tarım hayvancılık ya da balıkçılık gibi ekonomik uğraşlar ve bu uğraşların davranış biçimleri alışkanlıkları, inanç sistemleri bu takvimlere göre yaşanır.

Anadolu Halk Takvimlerinde yıl genel olarak ikiye bölünür.Kasım ayları ve Hızır ayları olarak bilinen bu dönemlerde Kasım 8 Kasımda başlayıp Hıdrellez’e kadar sürer.Bu süre kıştır.6 Mayıs’tan Kasım ayına kadarki dönem yazdır ve Hızır ayları olarak adlandırılır. Kış 45’er günlük Kasım,Zemheri ve Hamsin adlı üç bölüme ayrılır.

Hıdrellezde tutulan çobanlar genellikle Kasım’ın iik haftası dağdan inerler.Dağda kalmanın, koç katmanın,dağdan inmenin,sürü sahipleriyle hesaplaşmanın hep yazılı olmayan bir zamanı vardır.

Bocuk,Tahta Atımı,Cemreler,Kocakarı Soğukları ,Mart Dokuzu,Aprilin Beşi,Nevruz,Paskalya,Kiraz Ayı ,Ekim Ayı,Orak Ayı ,Pastırma Yazı gibi zamanlar halk için yaşamsal önem taşır.Hayvanlarını ve ekinlerini korumak için bu zamanları bilmek zorundadır.

Örneğin Mart Dokuzundan 150 gün önce koyuna koç katılır ki kuzulamaları bu soğuk günden sonraya rastlasın ya da Aprilin beşinde tohum ya elde olmalı ya yerde olmalı derler. Çünkü önceden ekilmiş ya da filizlenmişse soğuk alır.

Günümüzde küresel ısınmayla bu pratik yaşam ne kadar değişmektedir bilemiyorum ancak konuyu merak eden arkadaşlara şu kitapları önerebilirim. 

Bir Zamanların İstanbulu- Eski İstanbul Yaşayışı ve Folkloru İnkılap Yayınevi

Şennur Sezer & Adnan Özyalçıner  

Yazılı Kaynaklarda Anadolu'da Halk Takvimi ve Halk Meteorolojisi Türkerler Kitap Ankara

Ergün Veren

21.Yüzyıl Eşiğinde Örf ve Adetlerimiz Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Boğaziçi Yayınları

Nezihe Araz,Umay Günay,Nail Tan,Kamil Toygar,Enis Öksüz,Bilge Seyidoğlu,